Het hoofdstuk over Ergonomie in de Codex over het Welzijn op het werk besteedt sinds de wetswijzing in mei 2024 meer aandacht aan preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA).
Koninklijk Besluit van 19 maart 2024 tot wijziging van Boek VIII van de Codex over Welzijn op het werk met betrekking tot ergonomie op het werk en preventie van MSA
Definitie MSA
Musculoskeletale aandoeningen (MSA) zijn een verzamelnaam voor de problemen (pijn, jeuk, tintelingen, warmte, krampen, stijfheid …) ter hoogte van de musculoskeletale structuren (spieren, beenderen, pezen, ligamenten, zenuwen, gewrichten met het kraakbeen en de slijmbeurs). Deze aandoeningen kunnen voorkomen ter hoogte van de bovenste ledematen, ter hoogte van de onderste ledematen en ter hoogte van de nek of de rug. Musculoskeletale aandoeningen zijn progressief en komen op verschillende manieren tot uiting. (FOD WASO)
Dringend nood aan preventie
Ergonomie op het werk wordt omschreven als een aanpak om het werk aan te passen aan de mens – inclusief de werkpost en de werkomgeving – en rekening houdend met de fysieke, mentale en sociale kenmerken.
De preventie van musculoskeletale aandoeningen was voorheen minimaal geregeld in de Codex over Welzijn op het werk. Een groot aantal werknemer is echter (langdurig) afwezig door MSA. Dat vraagt dringend een betere aanpak van preventie en ergonomie op het werk.
De oorzaak van MSA ligt hoofdzakelijk in de werksituatie. Het verstoort de normale werking van het lichaam. Dit kan door fysieke overbelasting of bij over-gebruik (rug, nek, handen, polsen, heupen,…)
Preventieprincipes
De Codex definieert voortaan vier begrippen:
- de preventieadviseur-ergonoom
- ergonomie op het werk
- musculoskeletale aandoeningen
- musculoskeletale risico’s op het werk
Daarnaast voegt het KB van 19 maart 2024 aan Boek VIII van de Codex algemene principes toe over ergonomie op het werk en de preventie van MSA. Eén van de preventieprincipes stelt dat de werkgever rekening moet houden met de ergonomie vanaf het ontwerp en de inrichting van de nieuwe werkpost, maar daarnaast ook bij het aanpassen van de reeds bestaande werkposten.
De werkgever moet een preventiebeleid voeren om MSA of andere gezondheidsproblemen, die veroorzaakt worden of verergeren door de MSA-risico’s op het werk, te voorkomen. Dat kan door een globale aanpak en door rekening te houden met verschillende risicofactoren zoals:
- kracht
- repetitieve bewegingen
- duur en frequentie van bewegingen
- houding tijdens het uitvoeren van de arbeid
- risico’s van andere welzijnsdomeinen vb. trillingen.
De werkgever moet passende preventiemaatregelen nemen en deze regelmatig evalueren en actualiseren.
Rol van de preventieadviseur
De preventieadviseur van de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk heeft de opdracht de evaluatie en actualisering uit te voeren. Indien de deskundigheid hiervoor ontbreekt, kan de preventieadviseur-ergonoom (eventueel extern) betrokken worden. Ook de arbeidsarts kan een inbreng hebben.
Rol van het CPBW
De werknemers en de leden van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk moeten informatie en opleiding krijgen over de MSA-risico’s en preventiemaatregelen. Dit is een taak van de werkgever.
Het belang van de ergonomie op de werkvloer kan niet genoeg beklemtoond worden. MSA is een groot probleem in onze moderne werkomgeving met impact op de gezondheid van werknemers. De Codex en Welzijnswet verplichten werkgevers om ergonomie meer in het preventiebeleid op te nemen. De vakbondsafgevaardigden in de comités kunnen hieraan bijdragen door meer investeringen te vragen in ergonomische verbeteringen en advies te geven over preventiemaatregelen rechtstreeks vanuit de praktijkervaring.
