Bij de stad Antwerpen worden poetstaken reeds langer uitbesteed. Het OCMW nam de voorbije legislatuur ook afscheid van haar 4 laatste poetskrachten. GOM en ISS zijn de grote spelers op de markt.
Begin 2024 vangen ACOD-afgevaardigden signalen op dat er poetstaken worden afgebouwd. Hier en daar verliest iemand zelfs zijn of haar contract. Noch in het Hoogoverlegcomité, noch op Basisoverlegcomités werden vakbonden geconsulteerd. Wat is er aan de hand?
Visueel poetsen
We vernemen van het poetspersoneel dat de firma nieuwe werkfiches heeft opgesteld. Voortaan geldt ‘visueel poetsen’. Er komt een onderscheid tussen grondig (met nat) poetsen en enkel als het vuil ziet. Ook voor sanitair en refters staat er nog maar 1x G van ‘Grondig’ in het weekschema. We steken onze antennes verder uit. Het is geen alleenstaand feit. Op meerdere locaties horen wij hetzelfde verhaal.
Management en bestuur vallen uit de lucht
Met ACOD agenderen we dit punt op het Hoogoverlegcomité. Heeft het bestuur opdracht gegeven om te besparen op de poets?
Wij wijzen op de wettelijke verplichting om minstens één maal per dag sanitair, kleedkamers, refters, borstvoedingslokalen,… te poetsen (Codex Welzijn op het Werk – *zie tekst onderaan). Het bestuur is op dat moment niet meer in regel met de wetgeving. We hekelen ook het visueel poetsen. Alsof we tijdens COVID-19 de virussen konden zien vliegen!
Groot is onze verbazing als iedereen aan de andere kant van de tafel uit de lucht valt. Er is geen besparingsopdracht gegeven. Integendeel, de stad heeft al enkele jaren het budget opgetrokken gezien de uitbreiding naar OCMW-locaties. Niemand heeft weet dat er anders wordt gepoetst. Er is wel recent een hernieuwing geweest van het contract…
Resultaatsverbintenis in plaats van concrete uren
Over dit laatste krijgen we naderhand meer uitleg. De stad Antwerpen huurde een consultant in voor het opmaken van de nieuwe aanbesteding. Ze volgde het advies om niet langer de verwachte uren poets contractueel vast te leggen, maar om een ‘resultaatsverbintenis’ in het contract te zetten. De consultant is dezelfde firma die de kwaliteitscontroles op het terrein uitvoert.
De firma die al enkele jaren poetst, zou nu beter kunnen inschatten wat er nodig is per locatie. Hier wat meer, daar wat minder? Concrete cijfers zijn er niet. Bij diensten die in het weekend werken is er een lacune. Niet overal wordt er gepoetst omdat leidinggevenden het niet nodig vinden. Blijkbaar zijn deze niet op de hoogte van de wettelijke verplichting. Dus ook daar is de stad in gebreke.
Effectief afbouwplan
Wij contacteren de collega’s van de Algemene Centrale die instaan voor de poetsfirma’s. Via die weg vernemen we dat het effectief gaat om een afbouwplan, besproken op de ondernemingsraad. Bij 57 poetsmedewerkers werd het huidig contract opgezegd. Na afloop van
de opzegperiode zullen zij een nieuw contract krijgen met minder uren. De afbouw van de poets treft 42 stadslocaties, waarvan 11 kinderdagverblijven. Het gaat om 300 uren minder poets of 30% voor deze locaties.
Het contractueel loslaten van het aantal uren poets maakt de concurrentie minder transparant. Een schoonmaakbedrijf dat naar het contract dingt, belooft een bepaald resultaat met het minst mogelijk aantal uren. Dit zet druk op de werknemers en de kwaliteit van de poets. De opdrachtgever speelt hierin zeker een rol. Waarom anders een consultant inhuren? Er is een gedeelde verantwoordelijkheid firma – klant.
Vervelend nieuws
Het management en de schepen zitten verveeld met het nieuws dat we brengen. Ter verdediging stellen ze dat er geen klachten zijn en dat de controle op de kwaliteit ook strikt gebeurt. Of het zo blijft, is maar de vraag. De meeste opzegperiodes van de poetsmedewerkers lopen tot in het najaar 2024 en zelfs tot begin 2025. De gevolgen zullen zich dan pas doorzetten.
Neveneffecten privatiseringslogica
In dit voorbeeld zien we verschillende neveneffecten van privatisering:
- Het bestuur geeft de controle uit handen en is zelfs niet meer op de hoogte van wat er op het terrein gebeurt.
- Het bestuur is als werkgever niet meer in orde met de Codex voor Welzijn op het werk en weet dit zelf niet.
- Grote contracten binnen rijven, gaat ten koste van de arbeidsvoorwaarden en – omstandigheden van de medewerkers. In dit voorbeeld leveren ze in op loon (minder uren), verhoogt de flexibiliteit (meer verplaatsingen, korte posten) en ervaren ze meer druk om kwaliteit te leveren in minder tijd.
- Door uit te besteden bespaart het bestuur op personeel. Maar voor het afstoten van deze éne taak, zijn er 3 anderen die eraan verdienen: de consultant voor de aanbesteding, de firma die poetst en de firma die de kwaliteitscontrole doet.
- Wat is de maatschappelijke prijs wanneer stabiele jobs voor laaggeschoolden verdwijnen bij de overheid en inzet worden van de concurrentie tussen private firma’s?
Een overheid moet bewaken dat de prijs/kwaliteit correct blijft, taken transparant zijn en sociale dumping onmogelijk wordt. Belastinggeld goed beheren, betekent daarom ook kritisch kijken naar uitbestedingen en raamcontracten.
