Het Decreet Lokaal Bestuur (DLB) bevat de organieke regels voor de werking van gemeenten, OCMW's en Intergemeentelijke samenwerking. Het kwam tot stand op 22 december 2017 en verving de drie afzonderlijke decreten. Het DLB doet een voorafname op het personeelsstatuut. ACOD LRB tekende formeel met niet-akkoord. Hetzelfde geldt voor het huidige voorontwerp tot wijziging.
Het bundelen van de regelgeving in één decreet in 2017 heeft als politieke achtergrond o.a. de integratie van de OCMW's in de gemeenten. Dit was een belangrijk politiek doel van toenmalig Vlaams minister Liesbeth Homans (NV-A).
Maar het DLB betekent ook een historische breuk met het statutair ambt. Het (oude) gemeentedecreet legde besturen op om prioritair statutaire functies in te zetten. In principe was contractuele tewerkstelling enkel toegelaten voor niet reguliere werking. In de praktijk was dit doorheen de jaren al zeer sterk verwaterd. Lokale besturen kennen minder dan 40% statutaire tewerkstelling.
Het Decreet Lokaal Bestuur verlaat het primaat van het statutair ambt en plaatst contractuele tewerkstelling op eenzelfde niveau als de statutaire.
Toekomstige rechtspositieregeling
De onderhandelingen voor een nieuwe Vlaamse rechtspositieregeling staan voor de deur. Het kader dat het DLB hiervoor vastlegt, zet vooral in op meer autonomie voor de lokale besturen.
De Vlaamse regering wil enkel nog minimale voorwaarden vastleggen. Het DLB somt er slechts vier op:
Artikel 195. De Vlaamse Regering stelt minimale voorwaarden vast voor minstens de volgende aspecten van de rechtspositieregeling van het personeel:
1° de bezoldigingsregeling en de salarisschalen;
2° de toekenning van toelagen en vergoedingen;
3° de dienstbeëindiging, het verlies van de hoedanigheid van statutair personeelslid en de definitieve ambtsneerlegging;
4° de verloven en de afwezigheden.
Selecties e.d. zullen volledig door besturen zelf bepaald worden.
Grote bezorgdheid
Het DLB is de uitdrukking van een politieke visie die ACOD LRB niet deelt. Wij zijn ernstig bezorgd om:
- Het uithollen van de lokale besturen als publieke sector.
- Het volledig opgeven van het statutair ambt en hierbij de werkzekerheid van het personeel en zijn bescherming tegenover politieke willekeur.
- De sociale rol en onafhankelijkheid van het OCMW.
- De gelijkheid in arbeidsvoorwaarden binnen de lokale besturen. Ruime autonomie zal de ongelijkheid vergroten en de concurrentie tussen besturen doen toenemen.
- Privatisering: bij de Intergemeentelijke samenwerking wordt mogelijk om privépartners te betrekken bij de energiedistributie en afvalsector.
Democratie uitgehold
Vandaag ligt een voorontwerp klaar voor wijzigingen in de regelgeving die nog een ander aspect van het DLB doorvoert: de afschaffing van de opkomstplicht voor de gemeenteraads- en provincieraadsverkiezingen in Vlaanderen. Hoewel ACOD LRB daar geen inspraak in had en geen algemene opmerkingen kon geven, hebben wij dit punt opgenomen in onze verantwoording waarom wij niet-akkoord geven.
De voorbije jaren is het wantrouwen tegenover de politiek sterk gegroeid. Uit democratisch oogpunt zou je verwachten dat politici hierdoor meer inspanningen leveren om het vertrouwen van de kiezer te herstellen. Het tegendeel is waar. De Vlaamse regering doet net het omgekeerde door de opkomstplicht voor de gemeenteraads- en provincieraadsverkiezingen af te schaffen. Ze noemt dat cynisch genoeg 'het versterken en moderniseren van de lokale democratie'.
Arbeiders hebben in het verleden een harde strijd gevoerd voor kiesrecht om hun stem te doen weerklinken in de politieke arena. Vandaag voelen ze zich vaak niet gehoord. Door het afschaffen van de opkomstplicht keert de Vlaamse regering hen de rug toe. De boodschap is: 'Blijf weg uit het stemhokje. Wij doen het wel zonder jullie.'
ACOD LRB formuleerde daarnaast kanttekeningen over de onverenigbaarheid van bepaalde functies met het mandaat als gemeenteraadslid, de nieuwe functie van transitiemanager, de vrees voor politieke benoemingen in de hoogste leidende functies (algemeen en financieel directeur).