Actueel
Lettertypes/grootte

In de 19e eeuw voltrok zich de economische omslag van landbouw naar industrie. Met de invoering van de machines kwamen massaal mannen, vrouwen en kinderen als arbeidskrachten in de fabrieken terecht.

De leegloop van het platteland werd versterkt door de neergang van de Vlaamse linnenindustrie, mislukte oogsten en de strenge winter van 1844-1845. Mensen trokken massaal naar de steden in de hoop er werk te vinden. Ze werden genadeloos tegen elkaar uitgespeeld. Lonen waren ondermaats en elk gezinslid werd ingezet om het inkomen op te krikken. Ook armenhuizen en gestichten ‘leenden’ hun kinderen uit aan patroons. In 1846 was een vijfde van alle arbeiders jonger dan 16 jaar.

Vrouwen en kinderen waren goedkoper en voor sommige taken meer geschikt. Met hun kleine gestalte of smalle vingers waren ze handig in de spinnerijen. Maar ze werden nog minder gerespecteert dan mannen. Misbruik, uitbuiting en ongevallen waran hun lot. L.P.Boon beschreef het pakkend in zijn boek Pieter Daens.

De verontwaardiging en het verzet nam toe. In 1842 pleit zelfs koning Leopold I in zijn troonrede voor meer bescherming van de kinderen in de fabrieken. Maar verder dan wat commissies komt men politiek niet.

Het is wachten tot 1889 op de eerste wet op vrouwen- en kinderarbeid:  ‘Het is verboden een persoon beneden zestien jaar of eene vrouw op Zondag arbeid te doen verrichten in fabrieken en werkplaatsen’.  Voor kinderen tussen 14 en 16 jaar voorziet de wet een aantal uitzonderingen in de glas-, papier- en suikerfabrieken ‘omdat de hulp van jeugdige arbeiders somtijds onontbeerlijk is’. De burgemeesters waren bevoegd om deze uitzonderingen aan de fabrieken op hun grondgebied toe te kennen. Zo waren kinderen onontbeerlijk om stoomketels proper te maken. Volwassenen pasten daar niet in.

Ondanks de wet verdween kinderarbeid niet zomaar. Als in 1914 kinderarbeid onder de 14 jaar volledig verboden wordt, werken er in de mijnen in Mons nog 1500 kinderen van die leeftijd, waarvan 406 ondergronds.

En vandaag ?

Kinderarbeid is in België al een hele poos verboden. De leerplicht geeft kinderen ook recht op onderwijs en ontwikkeling. Geweld, verwaarlozing en mishandeling zijn strafbaar.

In andere landen bestaat kinderarbeid echter nog steeds. Samen met het ABVV en het Internationaal Vakverbond zetten we de strijd voort met acties en sensibilisering. Maatschappelijk is de aandacht voor ethische en ecologische normen voor producten gegroeid. 

Ken je sociale geschiedenis: zie Rode peper campagne

Bron: Wat zoudt gij zonder 't werkvolk zijn? Editie 2015.